Pranayama - Fundament Jogi - Głębokie Oddychanie Zdrowia i Długowieczności
Współcześnie zainteresowani praktyką Jogi mają zwykle niewielkie pojęcie o tym jak pracować z oddychaniem i ćwiczeniami oddechowymi, które należą do działu ćwiczeń znanego jako Pranajama oraz skrywają się pod pojęciami Prana oraz Ajama, zatem spróbujemy przyblizyć nieco tematykę, która jest także zafałszowywana przez obskuranckie pomysły na antyjogowe oddychanie jak ruski butejkizm i podobne wynalazki oszustów podpinających się pod Jogę ze swoimi wygłupami etc.
Pranajama - w sanskrycie: प्राणायाम, „Prāṇāyāma” - to jogiczna praktyka skupiania się na oddechu, a ściślej na pranie, gdyż to PRANAH, energia świetlista jest przedmiotem skupienia w ćwiczeniach pranicznych. W Jodze oddech jest związany z praną, zatem pranajama jest środkiem do podniesienia prana-śakti, czyli energii życiowych, witalnej czy życiowej mocy (śakti). Pranajama jest opisana w tekstach wedyjskich, brahmańskich i hinduistycznych, takich jak Upaniszady, Bhagavad Gita i Jogasutry Patandźali. Później, w tekstach Hatha Jogi, oznacza całkowite zawieszenie oddechu aż do kontemplacji wypełnienia ciała witalnego Praną - świetlistą energią wchłanianą wraz z oddechem. Praktyki pranajamy we współczesnej Jodze jako ćwiczenia różnią się od praktyk tradycji Hatha Jogi oraz Radźa Jogi czy Krija Jogi. Prāṇa (प्राण) w sanskrycie to witalne, żywotne powietrze, oddech, szczególnie wdech, życie, powietrze lub wiatr napełniający płuca, ożywiający płuca i serce, cośkolwiek bardzo ukochanego, bardzo drogiego uczuciowo, pokarm dla Duszy w Sercu, Dźiwa, Jīva (Jeeva). Praṇa (प्रण), pisane przez krótkie "a", w mianowniku praṇam (प्रणम्), to pokłon, ukłon, skłon nisko do ziemi, głęboki ukłon, skłon w pas, pozdrowienie, bycie pokornym, bycie oddanym, składanie pokłonu czołem i dłońmi dotykając ziemi, także coś pradawnego, starożytnego. Praṇa oraz Prāṇa wbrew pozorom mają wiele ze sobą wspólnego, a podstawowe ćwiczenia z Prāṇāh jako energią witalną robi się w Asanach znanych jako praṇam lub praṇamāsanah, co można oddać jako oddychanie w pokłonach czy skłonach i pozdrowieniach.
 |
| Jogin praktykujący podstawowe ćwiczenia Pranajamy! |
Prāṇāyāma - w dewanagari: प्राणायाम prāṇāyāma - jest sanskryckim związkiem wyrazów, połączeniem słów prāṇa oraz āyāma. Różni autorzy czasem troszkę odmiennie go definiują, nie ma jednak zasadniczych różnic wśród praktyków Jogi od tysięcy lat, gdzie Pranajama to szereg praktyk mających na celu oczyszczenie i rozwój ciała pranicznego (linga śarira, pranamaya manakośa) oraz regulację przepływu Prany w kanałach energetycznych ciała (Nadis). Macdonell podaje etymologię jako prana (prāṇa), oddech, plus āyāma i definiuje ją jako zawieszenie oddechu. Monier-Williams definiuje prāṇāyāma jako „trzy ćwiczenia oddechowe wykonywane podczas Saṃdhyā (patrzmy na fazy oddechu: pūraka (wdychać do pełna, przepełnić), recaka (wypróżniać lub wyrzucać), kumbhaka (zatrzymać, napełnić, dzban)”. Ta techniczna definicja odnosi się do szczególnego systemu wydoskonalania oddechu z trzema procesami pracy energetycznej, jak wyjaśnił Bhattacharyya: pūraka (wziąć wdech do środka, przepełnić się wdechem, napełnienie, pełny wdech), kumbhaka (zatrzymać go, utrzymywać napełnienie, retencja) i recaka (wypuścić, wypróżnić się, wydychać). Istnieją inne procesy prāṇāyāma poza tym trzyetapowym modelem podstawowym opartym na trzech fazach czy procesach oddechowych. Definicja āyāmaḥ u V.S. Apte wywodzi ją z ā + yām i podaje kilka wariantów jej znaczenia, gdy jest używana w złożeniach. Pierwsze trzy znaczenia dotyczą „długości”, „rozszerzenia, przedłużenia” i „rozciągania, wydłużania”, ale w konkretnym przypadku użycia w złożeniu prāṇāyāma definiuje āyāmaḥ jako oznaczające „powstrzymać, kontrolować, zatrzymać”, od słowa yamah.
Ramamurti Mishra podaje definicję: „Rozszerzanie indywidualnej energii w energię kosmiczną nazywa się prāṇāyāma (prāṇa, energia + ayām, ekspansja).” Prāṇā to energia życiowa, moc witalna, yāma (याम) to okres trzech godzin, 1/8 doby lub 1/4 dnia albo nocy, zatem okres czasu. Mamy zatem witalne czuwanie lub kumulowanie czy absorbowanie Prany przez okres około trzech godzin, gdyż tyle wynosi zwykle okres 1/8 doby lub 1/4 dnia lub nocy. Okres trzech godzin, to czas, Kāla, cykl czasowy w jakim tradycyjnie praktykuje się ćwiczenia Jogi, coś jak sesja ćwiczeń jogicznych - to yāma. Cykl Prāṇa to czas 24 sekund, a 60 cykli Prāṇa daje razem jedną ghaṭikā/nāḍikā czyli 24 minuty praktyki. Prāṇa to zarówno witalność, siła życiowa, oddech życia mieszkający w płucach i sercu oraz głowie, ale także Duch Życia i samo Życie, zatem w znaczeniu podobnym jak hebrajskie czy sufickie Hayy - Życie, Boskie Życie, Energia Życia czy Duch Życia.
Słowo Yama (यम), a w spolszczeniu Jama, odnosi się do bóstwa, które jest czczone w starożytnym Kaszmirze (Kaśmīra) zgodnie z Nīlamatapurāṇa. Yama jest synem Bostwa Słońca, Surya, jest władcą dusz zmarłych, królem krainy zmarłych, władcą Hadesu. Jego siedem imion to: Yama, Dharmarāja, Mṛtyu, Antaka, Vaivasvata, Kāla i Sarvaprāṇahara. Dhūmrorṇā, która jest żoną Yama Deva zgodnie z Mahabharatą i Viṣṇudharmottara Purāṇa, jest wymieniona w Nīlamata, ale jej związek z Yama Devą nie jest wskazany. Cztery miejsca poświęcone Jamie zostały wymienione w Nīlamata. Pranajama to wtedy ożywianie i wskrzeszanie wszystkiego, co związane jest z Jama Dewą jako Bóstwem Śmierci.