wtorek, 1 maja 2012

Joga dla dzieci - dydaktyka i praktyka

Joga dla dzieci - zasady prowadzenia zajęć i podstawy dydaktyczne


Joga to wewnętrzny spokój i równowaga umysłu oraz zmysłów. Regularne praktykowanie jogi to świadome życie w pełnej harmonii ciała i umysłu, a potem także ciała, umysłu i duszy (jaźni). Zajęcia dla dzieci muszą być zwykle prowadzone w nieco zmodyfikowany sposób niż dla dorosłych, a nauczyciel czy instruktor jogi dla dzieci powinien uwzględnić wiek dziecka, jego możliwości oraz fakt, że dzieci są z natury bardzo aktywne, ruchliwe. Asany najlepiej wykonywać w sposób dynamiczny, w systemie ćwiczeń dochodzenia do asany z pozycji wyjściowej, zaś zwracanie uwagi na poprawność i dokładność wykonania powinno być uczone stopniowo i delikatnie. Filozoficzne aspekty praktyki jogi nie zawsze są od razu odpowiednie dla dzieci, ponieważ mogą one nie mieć ani chęci ani odpowiedniej dojrzałości, aby je pojmować. Wprowadzamy pewne elementy zaczynając od filozofii zdrowego odżywiania czy czerpania sił i radości z przebywania w zdrowych miejscach na świeżym powietrzu, ogólnego szacunku do Przyrody i żyjących stworzeń. Należy jednak pamiętać, że ktoś kto uczy samych asan z jogi jako form ruchowych, pomija aspekt rytmu oddechowego, energię życiową, bandhy czy mudry, techniki relaksacyjne, stronę etyczną lub ćwiczenia oczyszczania z toksycznych emocji i złych myśli - na pewno oszukuje, uczy źle i szkodzi dzieciom (dorosłym zresztą też). Wycinanie samych ćwiczeń postaw i pozycji (asan) z jogi i promowanie swojej szkaradnej działalności pod szyldem jogi nazywano w dawnych czasach dość dosadnie "zboczeniem rakszasowym" (zboczeniem demonów, szkodliwą dewiacją, jogooszustwem, pustactwem, dewianctwem etc) w oryginale rakszasajoga, kujoga (fałszerstwo, oszustwo). 

Tradycyjny trening klasycznej jogi dla dzieci w Indii

W dzisiejszych czasach XXI wieku dzieci podlegają stresowi i napięciom psychicznym, z którymi trudno jest im sobie poradzić. Kiedyś dzieci również doświadczały stresu, ale były w stanie go zredukować, głównie poprzez ruch i zabawę na świeżym powietrzu z rówieśnikami. Ruch był również niezwykle istotny w utrzymaniu zdrowia całego organizmu, a zwłaszcza – odpowiedniej siły i elastyczności kręgosłupa. Niestety współczesne dzieci, zwłaszcza w wieku przedszkolno-szkolnym, większość czasu spędzają w pozycji siedzącej. Siedzą w ławkach, w drodze z i do szkoły jadąc samochodem, ale także w domu – przed komputerem, smartfonem czy ekranem telewizora. W młodym, dynamicznie rozwijającym się organizmie niedostatek i brak ruchu szybko powoduje sztywność ciała, różnorodne asymetrie i dysproporcje, oraz wady postawy, wynikające ze złych nawyków, ukształtowanych często już we wczesnym dzieciństwie. Brak ruchu i fizycznej aktywności może w wielu wypadkach powodować zaburzenia emocjonalne a nawet psychiczne, na co rodzice zwracają zwykle zbyt małą uwagę. 

Sposobem na zapobieganie wyżej wymienionym negatywnym zjawiskom jest ćwiczenie jak najbardziej oryginalnej hatha jogi, gdyż z metod jogicznych, hatha joga najbardziej zwraca uwagę na psychofizyczny rozwój człowieka z uwzględnieniem strony fizycznej, kształtowania ciała młodego człowieka. Praktyka hatha jogi, o ile instruktor/ka sam/a ćwiczy hatha jogę należycie długo jest bezpieczna i kształci w dziecku zdrowe nawyki ruchowo-oddechowe oraz zdolność skupiania się. Hatha joga wzmacnia elastyczność i wytrzymałość mięśni, kształtuje prawidłową postawę ciała (pomaga zwalczyć takie wady jak skrzywienie kręgosłupa, odstające łopatki itp.), zapobiega chorobom i dodaje witalności. Dodatkowo korzystnie wpływa na psychikę – wzmaga zdolność skupiania się, koncentrację, świadomość własnych stanów emocjonalnych i psychicznych, wycisza i uspokaja, pomaga zredukować lęki, stres, napięcia. Regularne ćwiczenia jogiczne rozwijają siłę woli, koordynację ruchową i giętkość, wspomagają aparat oddechowy. Pomagają również usuwać produkty przemiany materii i zapewniają prawidłowe funkcjonowanie układu trawiennego, co chroni przed otyłością i chorobami stawów. Trzeba pamiętać, że jogiczna sztuka skupiania i medytacji, proste praktyki z dźwiękiem jak intonowanie sylaby OM, proste ćwiczenia oddechowe powiązane z ruchem - muszą być wprowadzane od początku nauki jogi dla dzieci.