Laja Joga w klasyce tradycji jogów

Laja Joga – Wersety Starożytnych Nauk

Swatmarama Ryszi napisał traktat Hatha Joga Pradipika około 1450 roku e.ch. (CE). Wedle historii żył w XV-XVI wieku, zatem miał sporo ponad 100 lat życia, kiedy odszedł wyższe partie Himalajów aby dokonać żywota. Swatmarama w transliteracji naukowej: svātmārāma (स्वात्माराम). Hatha Joga Pradipika to tantryczny traktat klasyczny o Jodze z którym powinni się zaprzyjaźnić wszyscy instruktorzy nauczający ćwiczeń jogicznych. Przynależy do tantrycznych śastr linii przekazu Natha Sampradaya, autentycznego przekazu starożytnej, prawdziwej jogi do której należeli wielcy jogini jak: Gorakshanatha czy Matsyendranatha. Szkoła Natha Sampradaya, Navanatha, przynależy do filozoficznej i duchowej tradycji Śaiwa Adwaita czyli do nurtu śiwaickiej filozofii adwaita, niedualności. Swami Swatmarama jest uczniem Swami Gorakshanatha. Ryszi Swatmarama skompilował traktat Hathajoga Pradipika z kilkunastu innych znanych tekstów źródłowych jak Aṣṭāngayoga Rishi Yajñavalkya i Vasistha, Rājayoga Amanaskayoga, Ṣaḍdaṅgayoga Rishi Vivekamārtaṇḍa, Khecarīvidyā Ādinātha, Amṛtasiddhi Virūpākṣanātha, etc.

Medytacja w Laja Jodze

Spróbujemy powędrować w rozważania nad naukami Laja Jogi (ang. Laya Yoga) zawartymi w starożytnych traktatach poświęconych jodze. „Hathajoga Pradipika” napisana przez Ryszi Swatmarama zawiera kilka esencjonalnych wersetów o stanie Laja i praktyce Laja. Oczywiście, są to jedynie pomocnicze kwestie na ścieżce Hatha i Radźa Jogi, jednak godne odnotowania i głębszego rozważenia czy nawet komentarza. Najwięcej nauk o Laji jest w czwartym rozdziale księgi, gdzie omawia się najgłębszy rodzaj duchowego treningu przeznaczony dla adeptów Radźa Jogi i metod Hathajogi na ścieżce Radźa. Wskazuje to na stopień trudności praktykowania Laja Jogi w stosunku do Hatha Jogi jako metody pomocniczej Radźa Jogi jaką prezentuje Ryszi Swatmarama w traktacie `Hathajoga Pradhipika’. Możemy też zrozumieć dzięki temu dlaczego Laja Joga jest praktyką duchową bardziej ezoteryczną, wewnętrzną, a co za tym idzie, mniej znaną, nawet w krainie Sindh (India).

„Nie masz asany ponad siddhasanę, drugiego kumbhaki jako kewala, drugiego mudry jako khećari i laja (laya) równego nadzie.” (HYP.I.43) Oto zwięzłe ujęcie esencjonalnych ćwiczeń niezbędnych w praktykowaniu Laja Jogi i osiąganiu stanu Laja (Layah). Każdy praktykujący winien wyćwiczyć postawę medytującego zwaną Postawą Owocu, Siddhasaną, ażeby skutecznie podążać Ścieżką metod Laja Jogi. Kewala Kumbhaka przychodzi dzięki długiej praktyce kołowego oddychania zwanego Śwasapraśwasa dając się poznać jako Bezoddech. Podstawowa Mudra to postawa z językiem wywiniętym ku tyłowi jamy ustnej. W ten sposób Siddhasana sublimowana jest w Mudrę tajemnic wewnętrzej wibracji. Ostatecznie osiągamy stan zatopienia w zasłuchaniu kosmicznego dźwięku ciszy, zatopienie w świadomości Ducha Świętego, poprzez szum słyszany z Niebios, Nada Lajam!

„Umysł jest panem Indrijów (organów zmysłowych). Prana jest panem umysłu. Laja (Layah), czyli koncentracja, jest panem Prany i ten Laja zależy od Nady (mistycznych dźwieków serca).” (HYP.IV.29) Umysł w terminach jogi to Manas, jednocześnie władca zmysłów i szósty zmysł związany z ośrodkiem adźnambudźa wewnątrz głowy. Wola z ośrodka głowy panuje nad pięcioma materialnymi zmysłami. Prana zaś, siła życiowa panuje nad szóstym zmysłem, umysłem. Laja to u podstaw głębokie skupienie czy zasłuchanie się w wibracji własnego serca. Zatem `pieśń duszy’ płynąca z głębi ośrodka serca wzmaga Laję, która panuje nad siłą życia. Oto jak Laja zwycięża zmysły materialnej natury rozpuszczając je w Brahmanie. Koncentracja Laja Jogi zmierza do opanowania siły życia przepływającej przez ośrodki sercowe, a zwanej Praną. Stąd podstawowe ćwiczenia pomocnicze związane są z energetyzacją oddechową oraz z postawami Pranamu, takimi jak pokłony czy Prana Mudram.

„Kto powstrzyma swoje wdechy i wydechy i obezwładni zmysły, kto sprawi, że ustanie działanie umysłu i zostaną uciszone emocje, ten osiągnie powodzenie w Laja Jodze.” (HYP.IV.31) Nic dodać, nic ując. Ostateczny stan realizacji jest doskonale naświetlony. Cel ten przyjęty jest także w metodach Krija Jogi Mahawatara Babadźi, acz samo obezwładnienie zmysłów i wynikła stąd mistyczna śmierć jest uwypuklona bodaj w każdej metodzie Jogi. 

„Kiedy ustają czynności umysłowe i fizyczne, przychodzi nieopisany stan Laji (Layah), którego doświadczyć może tylko sam jogin.” (HYP.IV.32) Ustanie potoku wrażeń przepływających chaotycznie jest pierwszą pracą jogi nakreśloną w Jogasutrach Patańdźalego. Nierodzenie się wryttih, potoku czynności umysłowych i fizycznych, to sama podstawowa esencja jakiejkolwiek jogi, jeśli zwrócić się ku podstawie praktykowania duchowego. (Jogasutra I.2)

„Kiedy Dryszti (widz, świadek) zostaje obezwładniony, Laja (Laya) prowadzi bezpośrednio do widji (Vidya), która panuje nad pięcioma elementami (żywiołami). Wtedy, dziesięć Indrijów, jak i Widja, który jest Dźnanaśakti żywych bytów, wypełniają stan Laji w Brahmandzie (wszechświecie).” (HYP.IV.33) Rozpoczyna się praktyki jogiczne od ustalenia w świadomości Widza, Obserwatora, Świadka. Dalsza owocna praca uzależniona jest od obezwładnienia Świadka, od uwolnienia się od własnej Jaźni, od tego pierwiastka Ego (Ja) który używamy na początku aby wytężyć wszystkie siły dla praktykowania. Wtedy pojawia się obiecana Laja Widja, Boska Wiedza. Osiąga się Lajam, roztopienie dziesięciu Indrijów (Rudrów) w postaci dziesięciu zmysłów oraz Roztopienie Mocy Poznawania. Kiedy roztapiamy się w Rudrach, w Dźnanaśakti, wtedy stajemy się uosobieniem Mądrości Natury i Potęgi Przyrody. Om Rudram. Dźnanaśakti symbolizowana jest pięcioma zwojami spirali Śaktih.

„Ludzie powiadają: „Laja, Laja”, ale cóż wreszcie jest Lają? Laja (Laya) jest stanem, w którym przedmioty zmysłów zatracają się w przedmiocie kontemplowanym, w którym nie powracają pragnienia, ponieważ zostały odsunięte.” (HYP.IV.34) Laja Joga należy do najbardziej elitarnych Bractw czy wspólnot jogicznych. Można ją nazwać Jogą Tajemną, czy lepiej Zakonem Misterium. Samo myślenie słowa (pojęcia) Laja jest niewątpliwie afirmatywną myślą która ukierunkuje naszą drogę tak, abyśmy mogli osiągnąć to, o czym myślimy. Normalnie kontemplowanym przedmiotem jest osobista mantra oraz wizja światła odsłonięta przez Aćarję (Aćarya). Istota Guru jest kontemplowanym obiektem pośród tych, którzy osiągnęli głębsze obszary urzeczywistnienia. Można osiągnąć Laję kontemplując boską istotę (duszę) swojego Guru. Taką formę praktyki polecał zawsze Ćohan Wisznu (Vishnu).

„Adinatha, Mistrz Śiwa, polecił odosobnienie dla osiągnięcia Laji (Layah), wierzę zatem, że praktyka Nady jest najlepszą ze wszystkich” (HYP.IV.66) Laja Ćilla to właśnie okres praktyki w którym odosabniamy się na pewien okres czasu, aby zajmować się jedynie praktykowaniem Jogi. Ćilla, odosobnienie oznacza, że wyłączamy się z dotychczasowego biegu spraw życia aby oddać się całkiem osiąganiu stanu Laja (Layah). Adepci oddający się okresowemu odosobnieniu pod okiem swojego Duchowego Przewodnika praktykują właściwą formę Laja Jogi.

„Siedząc w pozycji Muktasana i wykonując Śambhawi-Mudrę, powinien jogin nasłuchiwać, w skupieniu umysłu, dźwięków wewnętrznych – one słyszane są w prawym uchu.” (HYP.IV.67) Najprostsza technika Nada Laji w istocie zaleca słuchanie dźwięków ducha wewnątrz naszej ludzkiej istoty z pomocą wsłuchiwania się we własne wnętrze poprzez koncentrację na słuchaniu prawym uchem. Muktasana to uproszczona wersja Siddhasany w której lewą piętę trzymamy przy splocie nerwowym krocza, a prawą piętę dokładnie na lewej. Jest to typowy siad półlotosowy. Śambhawi-Mudra to wpatrywanie się w wewnętrzną przestrzeń głowy w kierunku ku górze przy rozluźnionych gałkach oczu. Dokładnie tych technik zasadniczych dla powodzenia w Nada Laji trzeba nauczyć się bezpośrednio od Mistrza Duchowego przekazującego Inicjację (Dikszan).

„We wszystkich tych praktykach jogi są cztery stopnie: Arambha, Gatha, Parićaja i Nispatti.” (HYP.IV.69) Stadiów czy stacji realizacji Jogi Nadycznej czy jak kto woli Laja Jogi jest zawsze dokładnie cztery. Stanowią one stopnie wtajemniczenia osiągalne jedynie poprzez praktykę Laji z samą Nadą. W innej lekcji omówimy sobie pokrótce te cztery stopnie z pomocą wersetów Księgi Ryszi`ego Swatmaramy.

„Laja ale nie Mukti – w tym jest nieustająca szczęśliwość. Szczęśliwość pochodzącą z Laji, osiągnąć można tylko dzięki praktyce jogicznej.” (HYP.IV.78) W stanie Laja jest nieustająca szczęśliwość, ciągła, permanentna błogość Anandy. W stanie Mukti jest poczucie nieskończonej wolności, złudne o tyle, że nie zawsze czujemy się w tym stanie szczęśliwi czy radośni. Można w sensie wolności uznać Mukti i Laję za tożsame, jednakże Laja jest nieco wysublimowanym, pogłębionym Mukti w aspekcie Anandy.

„Stan Laji, który wyłania się z Nady daje natychmiastowe doświadczenie” (HYP.IV.80) Oto jak osiągnąć cel duchowej drogi.

„Jogin pragnący osiągnąć mądrość jogi, musi zaniechać wszelkich myśli i w uważnym skupieniu umysłu praktykować Nada Lajam.” (HYP.IV.93)

Praktykować Nada Lajam oznacza zasłuchać się w wibracji dźwięków nadycznych tak, że zmysły i umysł zostaną całkowicie pochłonięte, rozpuszczone czy jak wolisz zaabsorbowane przez Bożego Ducha Świętego, Brahmana. 

„Tym co chce być słyszane w postaci dźwięków jest wyłącznie Śakti. Stan Laji Tattwów (żywiołów) jest tym, w którym kształty nie istnieją. Jest to Parameśwara.” (HYP.IV.102) Śakti to żeńska zasada boskości, małżonka Stwórcy, hebrajska Szekina. Nada to mowa Boga, głos Boży, czy jak wolimy głos Ducha Świętego, który w hebrajskiej wykładni jest zawsze rodzaju żeńskiego, symbolizowany świetlistą (niebiańską) gołębicą zwaną Aszera. Słuchaj Głosu Bożego, to przykazanie, które wypełnia się tylko wtedy, gdy słucha się Anahat Nadam.

„Ciągła praktyka Nady gładzi wszelkie grzechy. Umysł i Prana zostają wchłonięte (lajam) w Nirandźaja”. (HYP.IV.105) Ciągła praktyka Nadam oznacza nieustające słyszenie `Szumu Ducha’ z głębi wnętrza. Trwanie w tym i utrzymywanie tego zaprawdę gładzi wszelkie grzechy – inaczej mówiąc schematy, uwarunkowania, wzorce, a nawet potencjały do karmicznych zwrotów i skutków! Praktykując Laja Jogę Mędrców z Himalajów możemy zaświadczyć o tym z autopsji. Nirandźaja to sfera duchowa z której nie powraca się już więcej w kolejne materialne narodziny i kołowrót egzystencji. 

Ryszi Gheranda pośród sposobów ostatecznej realizacji Samadhi wymienia metodę zaczerpniętą z Laja Jogi, którą jest Laja-Siddhi – Joga-Samadhi. Oto opis procesu tej realizacji. „Wykonując Yoni-Mudrę, wyobrażaj sobie, że jesteś Śakti i raduj się szczęśliwością Paramatmana (Najwyższej Jaźni, Duszy). Daje Ci to pełnię szczęścia, gdy dokonujesz Aham-Brahman (Jam jest Brahmanem). Wiedzie to do Adwaita-Samadhi.” (Gerandha Samhita VII.4) Warto zapoznać się z Yoni-Mudrą oraz z Aham-Brahman tak jak nauczane są na warsztatach Laja Jogi. 

Om Ah Hum Hrih!